در سال 1301(1)، در روستای ملاّ محله هزار جریب «لائین» فرزندی پا به عرصه وجود گذاشت، كه نامش را حسین نهادند. حسین در 8 سالگی پدر خویش را كه 31 سال بیش نداشت، از دست داد و تحت تكفّل و سرپرستی مادر گرامی خود قرار گرفت. مادر او كه از زنان بسیار مؤمن روستا بود، تمام همت خود را بر این گمارد كه فرزندش را در راه پدر گرامیش تربیت كند و به همین جهت در همان اوان كودكی روحیه طلبگی را در او ایجاد كرد.

صفحه 152
تباری پك

خاندان آیت الله حاج شیخ حسین محمدی سابقه طولانی و درخشان در علم و تقوا دارند. بنابر مدارك و شواهد موجود، نسبِ این خانواده به طائفه ای به نام «انصار» كه شعبه ای از طایفه انصار مدینه بودند، می رسد. این طائفه هم كنون به انصاری مشهورند. تغییر شهرتِ این خاندان از انصاری به محمدی، هنگام تنظیم شناسنامه در سال 1315 صورت گرفت.(2)

وی فرزند شیخ محمد علی، فرزند ملا اسماعیل، فرزند ملا بزرگ، فرزند ملا حسن، فرزند... خواجه عبدالله انصاری می باشد. همه آن بزرگورران از علمای بزرگ منطقه محسوب می شدند.(3)

خواجه عبدالله انصاری هروی ابن ابی منصور بن ابی ایوب علی نسبش با شش واسطه به ابو ایوب انصاری، صحابی منتهی می شود. وی از مشاهیر و عرفا و محدّثین و فقها و بزرگان مشایخ صوفیه است.

كنیه اش ابواسماعیل، لقب مشهورش شیخ الاسلام است. چون محل تولد بلكه محل دفنش بنابر مشهور، هرات بود، به «پیر هرات» موصوف می باشد.

از تألیفات اوست:

1 - انس المرید.

2 - انوار التحقیق.

3 - شمس المجالس.

4 - مناجات فارسی.

5 - منازل السائرین الی الحق.

وی در تاریخ 383 یا 396 یا 397 ه . ق در هرات متولد شد و در سال 481 در آنجا وفات یافت و در قندهار نزدیك قبر حذیفه، مدفون گردید.(4)

صفحه 153
تحصیل

آیت الله محمدی از 8 سالگی نزد عموی خویش شروع به تحصیل علوم دینی كرد(5) و دروس ابتدایی حوزه را از او فرا گرفت. عموی او كه مرد دانا و پرهیزگاری بود، بر امور تحصیلی اش نظارت می كرد.

آیت الله محمدی دروس سطح را در حوزه علمیه منطقه نزد اساتید آن منطقه فرا گرفت و پس از آن، به محضر عالم و عارف نامی استان مازندران، حضرت آیت الله العظمی كوهستانی رسید تا سطوح عالیه را از وی فرا بگیرد.

وی در سال 1338، بعد از كسب اجازه از آیت الله العظمی كوهستانی، جهت ادامه تحصیل علوم اسلامی، در 25 سالگی به نجف رفت و در طول 14 سال تحصیل در حوزه علمیه نجف، از محضر اساتید آن جا استفاده برد، سپس در سال 1342 - در حالی كه دو دوره در درس خارج اصول شركت كرده بود و كثر كتب فقه در بحث عبادات و معاملات را گذرانده بود. - با كسب اجازه اجتهاد از علمای نجف، به ایران بازگشت.(6)
ویژگی های علمی

آیت الله محمدی هیچ گاه فرصت ها را از دست نمی داد، آن چنان كه در نجف اشرف شبانه روز به درس و مباحثه مشغول بود.

وی بالاترین كتب سطح را با زیباترین شیوه تدریس می كرد و در علم منقول و تمام علوم مربوط به ادبیات عرب تبحّر داشت.

وی به عنوان مدرس برجسته درنجف شناخته می شد. آیت الله محمدی پس از بازگشت به ایران، بنا به دعوت آیت الله كوهستانی در حوزه علمیه كوهستان به تعلیم طلاب پرداخت.

صفحه 154

او یك مجتهد مسلّم و صاحب نظر در فقه و اصول بود. و از علمای بزرگ اجازه نامه های مختلفی در اجتهاد و نقل روایات و امور حسبیه و شرعیه داشت. بعضی از مشایخ اجازه وی، عبارتند از آیات عظام:(7)

1 - امام خمینی (1279 - 1368ش.)

2 - سید محمود شاهرودی

3 - میرزا حسن یزدی

4 - میرزا هاشم آملی (1282 - 1371)

5 - سید حسین بروجردی (1253 - 1339 ش.)

6 - سید محمد رضا گلپایگانی

7 - سید شهاب الدین مرعشی نجفی (1276 - 1369 ش.)

8 - آقا بزرگ تهرانی (1293 - 1389ق.)

9 - حاج سید محمد هادی میلانی (1274 - 1353 ش.)

10 - سید محسن حكیم (1306 - 1390 ق.)

11 - سید ابوالقاسم خویی (8)
اساتید

آیت الله محمدی از محضر علمای بزرگی كسب فیض نمود، كه بعضی از آنها عبارتند از:

1 - آیة الله حاج آقا میر تقی نصیری (1291 - 1373): وی از مفاخر روحانیت و از چهره های محبوب علمی و عملی استان مازندران بود.(9) در حالات وی آورده اند كه حافظ كل قرآن كریم بود و بر نماز شب مواظبت كامل داشت و همیشه بعد از نماز صبح، در سجده، زیارت عاشورا را همراه با دعا و قرآن، مخصوصاً سوره های آخر قرآن

صفحه 155

را تلاوت می كرد كه تا طلوع آفتاب ادامه داشت.(10)

2 - آیت الله العظمی شیخ محمد كوهستانی (1269 - 1350 ش): وی از شاگردان آیت الله العظمی سید ابو الحسن اصفهانی(ره) و آیت الله العظمی نائینی(ره) بود. حجة الاسلام و المسلمین شیخ علی كاشانی می گوید:

مرحوم كوهستانی زیاد به من توصیه می كرد كه اگر می خواهی به محضر حضرت ولی عصر - عجل الله تعالی فرجه الشریف - برسی، از آزار مردم، بالاخص اولیای خدا و مراجع تقلید و افرادی كه پناهی جز خداوند ندارند، بخصوص به وسیله غیبت و تهمت بپرهیز و در مجالسی كه این گناهان انجام می شود، منشین.(11)

حجة الاسلام شیخ علی كبر حسنی می گوید:

روزی به محضر آیت الله كوهستانی رسیدم و از ایشان خواستم دعا و ذكری برای رفع گرفتاری به من بیاموزد. آن مرحوم این دعا را به من تعلیم دادند:

«یا مُسبّب سَبّبْ، یا مُفرّج فَرّجْ، یا مُفتّح فَتّحْ، یا مُدبّر دَبّرْ، یا مُسهّل سَهّلْ، یا مُیسّر یَسّرْ، یا مُتمّم تمّمْ برحمتك یا ارحم الراحمین و انت الجواد الكریم.» نیز اضافه كرد كه حد كثر 70 و حداقل 7 مرتبه خوانده شود، كه بسیار مجرّب است.(12)

3 - آیت الله العظمی حاج میرزا حسن یزدی: آیت الله محمدی در نجف، در درس كفایه او شركت كرده و از دریای علم او استفاده برد.(13)

4 - آیت الله حاج سید محمود شاهرودی: وی استاد خارج فقه آیت الله محمدی در نجف بود. برخی از تألیفات آیت الله شاهرودی از این قرار است: تقریرات درس آیت الله آقا ضیاء الدین عراقی، تقریرات اصول و فقه آیت الله میرزا حسین نائینی و ذخیرة العباد.

صفحه 156

از ویژگی های ایشان، رقّت قلب و مهربانی او بود؛ اگر برای كسی گرفتاری پیش می آمد، فوق العاده متأثر می گشت و در رفع آن كوشش می كرد و اگر توانایی نداشت، به حرم حضرت علی(ع) مشرف می شد و برای رفع گرفتاری آن مومن دعا می كرد.(14)

5 - آیت الله العظمی میرزا هاشم آملی (1282 - 1371 ش): آیت الله محمدی در دو دوره از دروس خارج اصول وی شركت كرد. آیت الله میرزا هاشم آملی طلاب را به تقوا فرا می خواند و از آن جا كه خود شهد شیرین تقوا را چشیده بود، سخنش از حلاوت خاصی برخوردار بود و تا عمق جان آدمی تاثیر می كرد. از جمله سفارش های او چنین است: همواره به یاد خدا باشید. همواره به یاد امام زمان - عجل الله تعالی فرجه الشریف - باشید، كه او ناظر بر رفتار و كردار شماست. همیشه با وضو و طهارت باشید. نماز شب را از یاد نبرید، كه تمام پیامبران به مداومت آن سفارش كرده اند. هرگز به نامحرمان نگاه نكنید.

او صاحب تألیفاتی است كه از جمله می توان به بدایع الافكار، كتاب الطهارة، كتاب الصلاة و خیارات اشاره كرد.(15)
الف: قبل از انقلاب

آیت الله محمدی در زمان طاغوت كه كشور در خفتان و رعب و وحشت بود و كسی جرأت به زبان آوردن نام مبارك امام(ره) را نداشت، علناً و در اجتماعات مختلف از حضرت امام پشتیبانی می كرد و دائماً خطر انحطاط جامعه را به مردم گوشزد می كرد.

او در قیام های مردمی علیه رژیم منحوس و فاسد پهلوی همواره پیشرو بود، تا آن جا كه طلایه دار دسته های تبلیغی بود.(16)

ایشان گرچه به خاطر حمایت از امام با مشكلاتی رو به رو می شد، اما هیچگاه

صفحه 157

حاضر نمی شد دست از حمایت او بردارد.

آیت الله محمدی در اولین مجلس ختم حاج آقا مصطفی خمینی در مازندران كه توسط خود وی تشكیل شده بود، شركت كرد و اعتنایی به تهدیدات مقامات امنیتی نكرد.(17)
ب: بعد از انقلاب
1 - حضور در جبهه ها با لباس رزم

آیت الله محمدی در طی 8 سال دفاع مقدس، با جان و مال خویش از رزمندگان اسلام دفاع كرد.وی با حضور در خط مقدم جبهه های نبرد حق علیه باطل و پوشیدن لباس پر افتخار بسیجی، باعث ایجاد روحیه، امید و پشتكار در دل دریادلان بسیجی شد.
2 - نماینده مجلس خبرگان

آیت الله محمدی دو دوره نماینده مردم استان مازندران در مجلس خبرگان بود.

آن بزرگوار بسیار به حضرت امام و رهبر عظیم الشأن انقلاب علاقه و ارادت داشت و با تمام وجود از حضرت امام و مقام معظم رهبری حمایت و دفاع می كرد.(18)

همان طور كه قبلاً گفته شد، آیت الله محمدی بعد از این كه از نجف به ایران آمد، به علت كهولت سن مرحوم كوهستانی، مدیریت حوزه علمیه كوهستان را بر عهده گرفت. همچنین با فقدان عنصر زهد و تقوا و مرد علم و عمل، مرحوم آقا علی لیموندی(ره) و بنا به درخواست اهالی نكا، آیت الله محمدی از آیت الله كوهستانی اجازه گرفت و به آن شهرستان رفت. وی در این سنگر جدید هم در شمار شخصیت های علمی، فقهی، سیاسی و اجتماعی، مشغول اداره امور شرعی و حوزه علمیه نكا شد، به طوری كه سراسر زندگی اش وقف خدمت به مردم گردید.(19)

صفحه 158
آیت الله محمدی از دیدگاه دانشمندان

1 - امام خمینی(قدس سره):

«ارجو منه ان لاینسانی من صالح الدّعوات و السّلام علیه؛ امید من از ایشان (آیت الله محمدی) این است كه مرا از دعاهای خیرشان فراموش نكنند و سلام و درود بر او باد.»

2 - آیت الله العظمی حاج سید محمود شاهرودی(ره):

«حوزه نجف با رفتن آقای محمدی لائینی به ایران، خاموش شد. همانا جناب عالم عامل و فاضل كامل و زكی وفیّ، آقای حاج شیخ حسین محمدی مازندرانی - خدا ایشان را شامل الطاف پنهانیش فرماید. - به تحقیق قسمتی از عمر با بركت و شریف خویش را صرف یادگیری علوم دینی و معارف الهی كرده است. آقای محمدی در جلسات فقهی و اصولی ما مانند شخصی حاضر می شد كه بسیار فهیم و متخصّص و متعمّق و متدقّق بود.»

3 - آقا بزرگ تهرانی(ره):

«شیخ حسین محمدی لائینی كه خداوند فضایل ایشان را مستدام بدارد و دانشمندان و فضلایی چون ایشان را زیاد فرماید...»

4 - حضرت آیت الله العظمی آقا میرزا هاشم آملی(ره):

«به شكرانه خداوند بزرگ، ایشان (آیت الله محمدی لائینی) از مجتهدین بزرگ شده اند، پس برای ایشان است كه عمل كند به آنچه خود از احكام دین خدا درمی آورد.»

5 - حضرت آیت الله العظمی صالحی مازندرانی:

«از شخصیتهای كم نظیر خطّه شمال، مرحوم آیت الله محمدی

صفحه 159

لائینی(ره) می باشد. به نظر بنده برای اینكه این شخصیت عظیم برای مردم شناخته شود، باید لجنه ای از بزرگان و نویسندگان مازندرانی جمع بشوند و در مورد شخصیت كم نظیر ایشان و زندگی پر افتخار او قلم فرسایی بكنند.»(20)
ویژگی های اخلاقی و اجتماعی

1 - كمك به نیازمندان: آیت الله محمدی در كمك به نیازمندان بسیار كوشا بود. او با هر فردی كه در جهت رفع نیاز به ایشان مراجعه می كرد، با كمال خوشرویی و سعه صدر برخورد می كرد و در رفع مشكل وی می كوشید.

فاضل ارجمند، شیخ محمد باقر، فرزند برومند ایشان در روز تشییع جنازه وی به عنوان ادای سپاس از حضور مردم و روحانیت استان، در پای جنازه پدرش گفت:

«پدرم تمام عمر خود را وقف خدمت به مردم كرد، مع ذلك می گفت: من مرهون محبت های این مردم هستم.»(21)

آیت الله محمدی از موقعیّت و جایگاه ممتازی در نزد مردم برخوردار بود و هیچ گاه خویشتن را از مردم جدا نمی دانست. درب منزل وی همه وقت به روی مردم باز بود و از آن جا كه خود را وقف مردم می دانست، لذا الفاظی چون: ساعت كار؛ وقت قبلی؛ موقعیّت، حساس است؛ بعداً بیایید؛ وقت ندارم و نظایر آن در نزد ایشان مفهومی نداشت.(22) آیت الله محمدی به مسؤولان سفارش می كرد كه به كارهای مردم رسیدگی كنند، حتی وقتی كه در بیمارستان بستری بود، به مسؤولانی كه به عیادتش آمده بودند، سفارش كرد به نیازمندان كمك كنند. وی به یكی از مسؤولان گفت: من می میرم، آیا شما نمی خواهید برای حاشیه نشینان جنگل فكر كنید. او حتی مهر نمایندگی خبرگان را به بیمارستان برد، تا بتواند در چنین موقعیتی هم دست

صفحه 160

نیازمندان را بگیرد.(23) خانه او، خانه حلّ مشكلات مردم بویژه جوانان، طلاب و دانشجویان بود. او جوانان را فرزند خود می دانست.

ایشان در دل مردم جای داشت، تا آن جا كه مردم پس از رحلتش می گفتند: دیگر مشكلاتمان را با چه كسی در میان بگذاریم، با كه درد دل كنیم؟ او پناه ما بود، دیگر كسی به حرف ما گوش نمی كند.(24)

2 - زهد ایشان: «قال امیرالمؤمنین(ع): ثمن الجنّة الزّهد فی الدّنیا»(25)؛ حضرت علی(ع) فرمود: بهای بهشت، كناره گیری از دنیا است.

آیت الله لائینی در زهد و بی اعتنایی به دنیا، كم نظیر بود و از اندوختن سیم و زر و تفاخر به اموال، سخت دوری می كرد. در هیچ گوشه ای از زندگی ایشان نشانی از دلبستگی به زخارف دنیا وجود نداشت. فرش های كهنه، فرسوده و سوراخ شده اتاق پذیرایی وی، هر بیننده ای را تحت تأثیر قرار می داد.(26)

3 - خواندن دعا: آیت الله محمدی لحظه ای از خود سازی غافل نبود. ایشان همیشه مشغول ذكر گفتن بود، مگر آن كه از ایشان سؤالی شود و یا بحثی پیش آید كه از ذكر باز بماند. بعضی از دوستان مورد اطمینان نقل كرده اند كه آن جناب یك دوره كامل از دعاهای وارده در مفاتیح الجنان را خوانده است.(27)

4 - احترام به خانواده شهدا: وی به بازماندگان شهدای جنگ تحمیلی بسیار احترام می گذاشت. از ایشان نقل شده است كه فرموده اند:

خیلی دلم می خواست كه پدرِ شهید باشم، از این كه از فرزندانم شهید نشده اند، خود را شرمنده می بینم.(28)

5 - احسان به مخالف: آیت الله محمدی بارها به مخالفان خود احسان نمود و سفارش می كرد كه به آن ها احسان و احترام شود. نقل كرده اند: وی در یكی از روزهای آخر عمر - كه بر اثر بیماری در بیمارستان بستری بود. - گفت:

صفحه 161

«همه كسانی كه به من تهمت زده و بدگویی كرده اند، را بخشیدم؛ به شرط آن كه عوض غیبت، یك روز و عوض تهمت، یك ماه برایم نماز بخوانند.»(29)

6 - تصرّف با اجازه مراجع: فرزند آیت الله محمدی می گوید:

«پدرم وصیت نامه خویش را به دست گرفته بود و به آن نگاه می كرد، بنده و آقا محمد باقر و آقا محمد صادق و آقا محمد كاظم خدمت ایشان نشسته بودیم. دیدیم كه آقا رو به ما كرد و فرمود:ای فرزندان من، تمام زندگی من از وجوهات و سهم امام(ع) می باشد. بعد از فوت من، شما برای تصرف اموال، باید از علما و مراجع اجازه بگیرید، اگر آن بزرگواران اجازه دادند، شما می توانید در اموال تصرف كنید، اگر آنها اجازه ندادند، باید تمامی اموال را تحویل مراجع بزرگوار بدهید.»(30)

7 - طبع شعر: اشعاری از آیت الله محمدی به یادگار مانده است، از جمله:

نقد جانم به فدای شه اقلیم كمال

و آن خدیوی كه چو شمعی است بر ایوان جلال

بارك الله بر آن قامت و آن حُسن و كمال

همچو پروانه زنم گرد رخ وی پرو بال

آرزو نیست مرا در شب و روز و مه وسال

جز تماشای قد و قامت آن نیك خصال (31)

8 - علاقه به رزمندگان و بسیجیان: ایشان چنان به رزمندگان علاقه داشت كه می گفت: عرق پای رزمنده از بهترین بوهاست و چون ما درك نمی كنیم، فكر می كنیم كه بد است.(32)

صفحه 162
فرزندان

از ایشان چهار پسر فاضل و صالح به یادگار مانده است:

1 - شیخ محمد باقر كه كنون در جایگاه پدرش به هدایت و ارشاد مردم و امامت جمعه اشتغال دارد و در دانشگاه نیز تدریس می كند.2 - شیخ محمد علی كه سكن قم هستند و به تحصیل علم اشتغال دارند.3 - شیخ محمد صادق كه در حوزه مشهد به تحصیل اشتغال دارند.4 - فرزند چهارم ایشان به شغل آزاد مشغولند.

آیت الله محمدی چند داماد نیز دارند كه همگی از فضلا هستند و در سنگر قضا و داوری انجام وظیفه می كنند.(33)
رحلت و محل دفن

آیت الله محمدی سرانجام در اثر بیماری، در مهر ماه 1372ش. (21 ربیع الثانی 1414 ق.) جهان فانی را وداع گفت.(34)

پیكر پك آن بزرگمرد، پس از تشییع جنازه با شكوه و بی نظیر در استان مازندران و خواندن نماز بر آن جسم پك توسط حضرت آیت الله نصیری، به قم منتقل شد. كثرت جمعیت در تشییع جنازه وی در نكا به قدری بود كه بعضی، شمار جمعیت را تا مرز صد هزار نفر هم گفته اند. تشییع جنازه وی در قم با حضور برخی از اساتید حوزه علمیه قم و اعضای جامعه مدرسین، طلاب مازندران و دیگر قشرها در جوار بارگاه ملكوتی حضرت معصومه(س)، بسیار با شكوه برگزار شد و سرانجام بدن مطهّر آیت الله محمدی دركنار مقبره شهید آیت الله آقا شیخ فضل الله نوری(ره) به خك سپرده شد.(35)

سلام علیه یوم ولد و یوم یموت و یوم یبعث حیّا.(36)

صفحه 163
در سوگ آق

درود حق به روانت، عزیز استادم

تو رفتی و نرود خاطر تو از یادم

چگونه شرح دهد این دلم فراق تو ر

مقیم كوه مصیبت نگر به فرهادم

اگر چه چهره ام آرام و ظاهری سكت

شنو ز نبض وجودم نوای فریادم

به چشم آب و به دل آتشِ نهان دارم

ببین به آتش و آبم چه جمع اضدادم

چو پیكرت را در آن شب به مغتسل دیدم

به یاد غربت زهرا و حیدر افتادم (37)
پی نوشت ها:

1 - خلاصه ای از زندگی مرحوم محمدی (خطی)، ص 2 به قلم فرزندشان، محمد صادق محمدی در كتاب «طلایه دار پردیس» سال تولد وی 1303 ذكر شده است .

2 - همان، ص 1 .

3 - طلایه دار پردیس، علیرضا ولی زاده (حرّ)، نشر شهریار، چاپ اول، 1379، ص 18 .

4 - ریحانة الادب، محمد علی مدرس، ج 2، ص 170 و 171 .

5 - خلاصه ای از زندگی مرحوم محمدی، ص 20؛ فیض عرشی، ص 389 و تجلیل از فیلسوف نامی علامه ذوفنون حسن حسن زاده آملی، اسدالله ربانی، چاپ اول، سازمان تبلیغات اسلامی،.

1378 .

6 - طلایه دار پردیس، ص 20 .

7 - خلاصه ای از زندگی محمدی، ص 3 .

8 - طلایه دار پردیس، ص 22 .

9 - فیض عرشی، ص 372 .

10 - همان، ص 380 و 381 .

11 - همان، ص 274 .

12 - همان، ص 286 .

13 - طلایه دار پردیس، ص 21 .

14 - مجله نور علم، دوره دوم، شماره 11 .

15 - همان، دوره پنجم، شماره 4 و 5 (52 و 53) .

16 - طلایه دار پردیس، ص 23 .

17 - فرزانگان مازندران، گلبرار رئیسی آتنی، چاپ اول، 1377، ج 1، ص 373 .

18 - طلایه دار پردیس، ص 24 و 25 .

19 - فیض عرشی، ص 391 .

20 - طلایه دار پردیس، ص 128 - 131 .

21 - فیض عرشی، ص 394 و 395 .

22 - فرزانگان مازندران، ج 1، ص 375 .

23 - همان، ص 376 .

24 - طلایه دار پردیس، ص 28 .

25 - رك: غررالحكم، ج 1 و جلوه های حكمت، ص 381 .

26 - فیض عرشی، ص 397 .

27 و 28 - همان، ص 400 .

29 - فرزانگان مازندران، ج 1، ص 375 .

30 - طلایه دار پردیس، ص 39 به نقل از فرزند ایشان .

31 - فرزانگان مازندران، ج 1، ص 375 .

32 - همان، ص 372 .

33 - فیض عرشی، ص 400 .

34 - همان، ص 398 .

35 - همان، ص 399 و طلایه دار پردیس، ص 30 .

36 - سوره مریم، آیه 15 .

37 - فیض عرشی، ص 401قسمتی از اشعار علی اسدی بهشهری .